Przyszła zima! Cudowna pora roku, która obfituje w takie niespodzianki jak śnieg w maju, zaspy po pas, nieprzetarte szlaki, oblodzone szlaki i chodniki i wydłużony czas wędrówki… i pewnie wiele więcej. Planując zimową wędrówkę trzeba wziąć pod uwagę pogodę na kilka dni wstecz i umieć dopasować trasę do swoich możliwości. Właśnie o tym Ci zaraz opowiem!
W tym poście znajdziesz...
Z tego posta dowiesz się:
- co wziąć pod uwagę planując zimową wędrówkę?
- jak zwiększyć swoje bezpieczeństwo?
- jak analizować pogodę w zimie?
- jaki wpływ na wędrówkę mają niskie temperatury, mgła, inwersja, wiatr?
- co z tymi lawinami?
Jak wygląda zima w górach?
Zimę w polskich i okolicznych górach osobiście i nieoficjalnie dzielę na trzy kategorie.
- taką na niskich wysokościach do górnej granicy lasu, gdzie wędrujesz głównie lasami, czasem łąkami; na tym obszarze zimą dotknie Cię głównie mróz, śnieg po kolana na nieprzetartych szlakach, a przy sprzyjających temu warunkach także oblodzenie (w Sudetach to np. Rudawy Janowickie, niskie partie Karkonoszy, Góry Stołowe, Góry Bystrzyckie)
- taką ponad górną granicą lasu – gdzie są otwarte przestrzenie, piętro kosodrzewiny i górskich hal, ale wciąż poniżej turni; na takim obszarze hula wiatr, nawiewa dużo śniegu, wiatr potęguje uczucie zimna, więc temperatura odczuwalna jest dużo niższa. Łatwo tu o mgłę i zachmurzenie (w Sudetach to np. Główny Grzbiet Karkonoszy, Śnieżka, Śnieżnik, Pradziad w Czechach)
No i tą trzecią, specyficzną: - taką wyższą, tatrzańską, która straszy lawinami, mrozem oraz silnym wiatrem (gdzie zaczynają się też stromizny i kamienie, a więc kompletnie inne warunki)
Zwróć uwagę, że to mój podział, oparty na doświadczeniu z Sudetów, choć myślę że z powodzeniem można odnieść go do innych pasm górskich ze względu na to, że dotyczy nie stricte klimatu Sudetów, co charakterystyki pięter roślinności w górach.
Powiedziałabym, że w Sudetach górna granica lasu jest na wysokości około 1300m npm. W Tatrach będzie to około 1500m npm. Warto przed wyjściem sprawdzić po jakich obszarach wiedzie nasz szlak, aby wiedzieć jak się przygotować do wędrówki.
Planowanie zimowej wędrówki – o czym pamiętać?
Wycieczka zajmie Ci więcej czasu, a dzień jest coraz krótszy
Zimą życie przysypia i spowalnia, i to samo dotyczy zimowych turystów. Przez grube warstwy śniegu idzie się trudno i wolno. Jeśli nie wejdziesz w zaspy, to z kolei możesz napotkać całkiem oblodzony szlak. Spalasz więcej energii, więc szybciej opadasz z sił. I jeszcze – oczywiście – idziesz pod górkę, więc i tak jest ciężko.
Na domiar złego zimą dużo szybciej zapada zmrok (nawet około 16:00 czy 17:00, ale słońce może jeszcze szybciej schować się za górą), więc musimy maszerować szybciej lub zaplanować krótszą wędrówkę, żeby do auta, pociągu czy schroniska dotrzeć o bezpiecznej porze. Choćby z tego względu podczas zimowej wędrówki niezbędna jest czołówka i dobra znajomość trasy – o tym jeszcze za chwilę sobie opowiemy.
Nasze trasy zimą są zdecydowanie krótsze. Podczas gdy latem przechodzimy nawet 25 kilometrów, zimą planujemy trasy maksymalnie 15km. Jeśli chcę mieć pewność, że przejdziemy trasę bez stresu, skracam ten dystans dwukrotnie, do około 8km. Wtedy mam czas na cieszenie się wyjazdem. Nawet jeśli jest ciężko, to nie muszę się ograniczać w postojach na odpoczynek lub na zdjęcia i filmy. Nie muszę gnać przed siebie byle zdążyć zanim skończy się dzień.
Na dobry początek wędruj szlakami, które znasz
Jeśli niepewnie czujesz się w górach zimą, zacznij od szlaków, które znasz z letnich wędrówek. Znajomość choćby przebiegu szlaku pozwoli Ci poczuć się pewniej podczas planowania i przewidywania nasłonecznienia czy nagromadzenia śniegu, ale także podczas samej wędrówki.
Znajomość danego regionu zwiększy też Twoje bezpieczeństwo i podniesie morale, gdy zastanie Cię zmrok lub zabłądzisz z powodu załamania pogody. Prościej pokonywać ostatni odcinek po ciemku i w głuchej pustce, gdy pamiętasz co może się kryć za rogiem.
Zahacz o schronisko, ale się tam nie rozsiadaj
Gdy planuję taki niezobowiązujący, zimowy spacer po górach lubię poprowadzić trasę przez jakieś schronisko górskie. Taki stały punkt wycieczki pozwala mi na odpoczynek w cieple, ogrzanie się, zjedzenie czegoś, a przede wszystkim zrelaksowanie się, rozmowy, przejrzenie zdjęć…
Schronisko bywa jednak pułapką – w cieple, z dobrym jedzeniem i ze znikającym za horyzontem słońcem łatwo jest stracić rachubę czasu. Nie rozsiadaj się w schronisku zbyt długo. Pamiętaj, że musisz jeszcze wrócić do auta, pociągu, domu…
Przed wyjazdem upewnij się, że schroniska na szlaku są otwarte zimą. Bo na przykład w Czechach ich schroniska to raczej hotele i zimą często nie funkcjonują lub otwierają się w późniejszych porach dnia. Tak się niemiło zetknęliśmy z rzeczywistością w Chacie pod Serakiem jak się okazało, że jest zavřeno.
Mniej turystów, mniej bezpiecznie
Zimą można spotkać zdecydowanie mniej turystów… co jest plusem, jeśli chcesz odpocząć od zgiełku. Ale jeśli coś Ci się stanie, a nie masz ze sobą towarzysza i nie będziesz zdolny do wezwania pomocy…
Jeśli wędrujesz po polskich górach ściągnij aplikację Ratunek, która umożliwi Ci wezwanie pomocy i przekazanie lokalizacji ratownikom. Zorientuj się gdzie są okoliczne schroniska i jakie są numery kontaktowe do lokalnych służb. I zawsze, ZAWSZE informuj kogoś (rodzinę, przyjaciela…) dokąd idziesz i kiedy wrócisz.
Trasy biegówkowe i narciarskie
Zdarza się, że niektóre szlaki letnie przecinają stoki narciarskie lub biegną wzdłuż nich. Chodzenie tamtędy zimą jest zabronione lub wymaga szczególnej ostrożności. Ale ci narciarze to nic w porównaniu z tymi biegowymi, którzy wiele letnich pieszych tras wykorzystują zimą do swojej aktywności. Biada temu, kto wejdzie im w drogę. Rozdeptywanie założonych śladów to jeden z zimowych grzechów głównych, więc sprawdź zaplanowaną trasę na jakiejś zimowej mapie.
Doskonale sprawdza mi się mapy.cz, którą można przełączyć z letniej na zimową i sprawdzić dokąd nie iść.
Sprzęt – co dopakować do plecaka?
Ekwipunkowi na zimową wędrówkę poświęciłam osobny post – zachęcam Cię do przeczytania go!
Lawiny
Jeśli boisz się lawin, poczytaj o nich. W niskich górach pokrytych gęstymi lasami istnieje naprawdę niskie ryzyko zejścia lawiny. Ale niewykluczone, że zapragniesz trochę bardziej ambitnej turystyki lub wybierzesz się za granicę w góry wyższe i bardziej wymagające. Koniecznie zapoznaj się z komunikatami o zagrożeniach lawinowych i dokładnie prześledź zalecenia służb. Polecam także wybrać się na szkolenie lawinowe, gdzie doświadczeni w bojach wytłumaczą Ci jak minimalizować ryzyko i co zrobić, kiedy znajdziemy się pod śniegiem. Pokażą Ci jak korzystać z sond, detektorów i jak odkopać osobę poszkodowaną.
Pogoda w górach zimą
Pogoda zimą jest dość stabilna – jak jest pogodnie, to raczej przez kilka dni, a jak pogoda się psuje, to na dobre. Bywają dni pełne słońca, kiedy podziwianie zimowej scenerii jest czystą, niezmąconą przyjemnością.
Ale bywają dni, gdy natura staje się wyjątkowo kapryśna. Może zastać Cię deszcz, śnieg, śnieg z deszczem, bardzo silny wiatr, niskie temperatury, które ten silny wiatr jeszcze bardziej obniża. To czynniki, których nie chciałbyś doświadczyć w ramach niespodzianki, dlatego zawsze sprawdzaj pogodę!
I to nie tylko na ten jeden konkretny dzień wędrówki. Pogodę dla danej okolicy warto śledzić na kilka lub nawet kilkanaście dni wcześniej. Dzięki temu będziesz wiedział czego spodziewać się na szlaku.
Na przykład jeśli przez kilka dni pada śnieg, potem świeci słońce (i śnieg się topi), ale temperatury w nocy są wciąż ujemne (więc woda zamarza), to obyś w dniu swojego wyjazdu miał pod ręką raczki! Jeśli przez dłuższy czas nie padał śnieg, potem popadał trochę, ale znowu wróciła fajna pogoda (i wszystko roztopiła), to na szlaku może leżeć pełno błota. No i jeśli sypie od kilku dni, to nawet się nie łudź, po prostu zapytaj najbliższy GOPR czy mają informacje o wysokości pokrywy śnieżnej… ;)
Im wyżej idziesz, tym monitorowanie pogody jest istotniejsze. Od historii opadów i temperatur zależy stabilność pokrywy śnieżnej i to co tak naprawdę zastaniesz na szlaku. Bo to, że akurat w dzień wycieczki świeci słońce, to jeszcze nie oznacza, że warunki do wędrówki są sprzyjające…
Aplikacje do sprawdzania pogody w górach zimą
- meteo.pl – pozornie skomplikowana, ale warto nauczyć się analizować te wykresy
- yr.no – norweska alternatywa dla meteo dla zestawienia wyników
- mountain-forecast.com – pogoda dla poszczególnych wierzchołków wraz z komentarzami zdobywców
- windy.com – kolejna prognoza do potwierdzenia pogody plus dokładne informacje skąd wieje i dokąd zmierza?
Jak czytać prognozy?
W odczytywaniu prognoz pogodowych w zimie zwracaj uwagę na temperaturę, prędkość wiatru, opady (czego i ile?) oraz prognozowaną mgłę lub wysokość podstawy chmur. Ten komplet informacji opowie Ci z czym zmaga się dany region. Musisz użyć wyobraźni, by zrozumieć co tam się dzieje i jaki wpływ mają na siebie kolejno nakładające się czynniki.
W tym miejscu muszę wspomnieć jeszcze o dwóch podstępnych elementach pogody:
- wiatr – jest zdradziecki. Jeśli wieje wiatr, dużo łatwiej się wychłodzić. Obniża on temperaturę odczuwalną o ładne kilka stopni. Warto wtedy zabrać kurtkę przeciwwiatrową – będzie nam naprawdę dużo cieplej.
- mgła – gęsta mgła ponad górną linią lasu sprawia, że turyści łatwo tracą orientację w terenie, bo wszystko zlewa się w jednolitą biel i trudno jest odnaleźć drogę do celu.
Jakby tego było mało, to co zastaniemy na trasie zależy od ukształtowania terenu. Czy jest pokryty lasem (mniejsze szanse na lód, większe na śnieg)? Czy prowadzi przez łąkę (zawiany śnieg, lód), czy jest stromo (ślisko)? Bliżej szczytu czy w dolinie (w ocienionej dolinie jest przeważnie zimniej, więc i śnieg się dłużej trzyma)? Czy szlak ma ekspozycję południową (więcej słońca, śnieg się topi, może zamarzać) czy północną (mniej słońca, śnieg się dłużej utrzyma)?
Wędrówka z psem zimą
Podczas naszych wypraw najczęściej przeszkadza nam głęboki śnieg, który spowalnia albo całkowicie uniemożliwia marsz. Takie warunki są szczególnie uciążliwe dla Fibi, która zapada się prawie po uszy kiedy nam śnieg sięga do połowy łydki.
O zimowych wyjazdach z psem pisałam w osobnym wpisie, w którym omawiam sprzęt i specyfikę takich wycieczek.
W takim razie gdzie pójść? Jaki szlak wybrać?
Jeśli chcesz, by Twoja wędrówka była w miarę łatwa i przyjemna, wybieraj:
- popularne, chętnie wybierane i często odwiedzane szlaki
- szlaki wiodące szutrowymi drogami, szerokimi ścieżkami
- szlaki osłonięte lasem, a nie wybiegające w otwartą przestrzeń
- na tyle krótkie, by wrócić o bezpiecznej porze do „bazy”
- niezbyt strome podejścia i zejścia, szczególnie jeśli masz psa, który lubi ciągnąć
Kiedy zdobędziesz doświadczenie, zapuszczaj się dalej i poznawaj góry w zimowym wydaniu. Są piękne!
Inne posty z zimowego cyklu
Wiesz już na co zwrócić uwagę podczas sprawdzania prognoz pogody i jak zaplanować trasę zimowej wędrówki. Koniecznie sprawdź inne posty z zimowego cyklu: jak się ubrać i co spakować oraz – jeśli wędrujesz z psem – jak przygotować psa do zimowej wędrówki.
Sezon nie kończy się wraz z pierwszym opadem śniegu! Szukanie zimy w górach to świetny pomysł na weekendową wycieczkę. Grunt, to zrobić to bezpiecznie, żeby przywieźć z powrotem same pozytywne wspomnienia. Dajcie znać gdzie znaleźliście zimę! Oznacz @dzikoscwsercu podczas publikacji zdjęć na Instagramie!
Nie tylko na szlaku, ale też na blogu!